اسکرام چیست؟

مقدمه 

روش‌های توسعه نرم‌افزار در طول سال‌ها تغییر کرده و با توجه به پیچیدگی‌ها و تغییرات درخواست‌های مشتریان، رویکردهای جدیدی برای تیم‌های توسعه نرم‌افزار ارائه شده است. یکی از این رویکردها، اسکرام است که با تأکید بر تعامل، همکاری و تنظیمات مداوم، به تیم‌های توسعه کمک می‌کند تا با تغییرات پیچیده و نیازهای مشتریان سازگار باشند. در این مقاله، در مورد اسکرام چیست صحبت خواهیم کرد و اسکرام را به عنوان یک روش موثر در توسعه نرم‌افزار معرفی و مزایا و فرآیند آن را بررسی خواهیم نمود.

تاریخچه اسکرام

تاریخچه اسکرام (Scrum) به سال ۱۹۸۶ بازمی‌گردد، زمانی که “Hirotaka Takeuchi” و “Ikujiro Nonaka” در مقاله‌ای با عنوان “The New New Product Development Game” این روش توسعه محصول را معرفی کردند. در این مقاله، آنها به چهار ویژگی اصلی اسکرام، یعنی تعامل فعال، تحویل قابلیت‌های نرم‌افزاری قابل استفاده، همکاری فعّال و انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییر، اشاره کردند.

در اواخر دهه ۱۹۹۰، “Ken Schwaber” و “Jeff Sutherland” با همکاری در پروژه‌های توسعه نرم‌افزار، اسکرام را به عنوان یک فرآیند مدیریت پروژه معرفی کردند. آنها اسکرام را بر اساس اصول و الگوهای مطرح شده در مقاله “The New New Product Development Game” توسعه دادند و مفاهیم جدیدی را به آن اضافه کردند.

سپس در سال ۲۰۰۱، “Ken Schwaber” و “Mike Beedle” اسکرام را در محفلی به نام “اجتماع آگایل” (Agile Alliance) معرفی کردند و آن را به عنوان یکی از روش‌های مهم توسعه نرم‌افزار اجایل Agile معرفی نمودند. این معرفی باعث شد که اسکرام به یکی از روش‌های محبوب و پرکاربرد در صنعت توسعه نرم‌افزار تبدیل شود.

از آن زمان تا کنون، اسکرام در صنعت توسعه نرم‌افزار به عنوان یک فرآیند مدیریت پروژه موثر شناخته می‌شود و با استفاده از اصول و فرآیندهای آن، تیم‌های توسعه نرم‌افزار قادر به ارائه نرم‌افزار با کیفیت و قابل استفاده در زمان‌های کوتاهتر و با همکاری بهتر با مشتریان می‌باشند. تاریخچه اسکرام نشان می‌دهد که این روش توسعه نرم‌افزار تحت تأثیر و تکامل مستمر قرار گرفته است تا به شکلی که امروزه شناخته می‌شود، شکل بگیرد.

اصول اسکرام

اسکرام (Scrum) بر اساس چهار اصل اصلی تعریف شده است. در این قسمت این چهار اصل را با هم بررسی می کنیم.

تعامل فعال: اسکرام تأکید دارد که اعضای تیم توسعه و مشتریان باید در طول فرآیند توسعه نرم‌افزار با یکدیگر در تماس مستمر باشند. این تعامل فعال به صورت نشست‌های کوتاه روزانه (Daily Stand-up)، جلسات نقد و بررسی (Sprint Review) و جلسات برنامه‌ریزی (Sprint Planning) صورت می‌گیرد.

تحویل قابلیت‌های نرم‌افزاری قابل استفاده: یکی از اصول اسکرام، تحویل مداوم و به‌صورت پیوسته‌ی قابلیت‌های کارکردی است. این بدین معناست که در هر فاز اسکرام، نسخه‌ای از نرم‌افزار با قابلیت استفاده تحویل می‌شود و این فرآیند در هر چرخه تکرار می‌شود.

همکاری فعّال: اسکرام تأکید دارد که تمامی اعضای تیم توسعه باید به صورت فعّال در فرآیند همکاری کنند. تیم‌ها باید در یک فضای همکاری و تعاملی قرار بگیرند و با تقسیم مسئولیت‌ها و استفاده از توانایی‌های هر عضو، به بهبود فرآیند توسعه نرم‌افزار بپردازند.

انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییر: اسکرام تأکید دارد که تغییرات درخواست‌ها و نیازهای مشتریان در طول فرآیند توسعه امری طبیعی است و باید بتوان به سرعت واکنش نشان داد. تیم‌ها باید قادر باشند تا به تغییرات مورد نیاز در محصول و فرآیند توسعه واکنش نشان داده و با توجه به تحولات درخواست‌ها تصمیم‌گیری کنند.

فرآیند اسکرام

فرآیند اسکرام به صورت چرخه‌های تکراری و با مدت زمان محدودی (معمولاً ۲ تا ۴ هفته) انجام می‌شود. این چرخه‌ها که به عنوان “اسپرینت” شناخته می‌شوند، شامل مراحل زیر است:

برنامه‌ریزی اسپرینت: در این مرحله، تیم توسعه با توجه به نیازها و اولویت‌ها، به تعیین اهداف و محدوده‌ی کاری اسپرینت می‌پردازد.

توسعه: در این مرحله، تیم توسعه به اجرای کارها و وظایف مورد نیاز در اسپرینت می‌پردازد. اعضای تیم با توجه به قابلیت‌ها و تخصص‌های خود وظایف را تقسیم می‌کنند و به اجرای آنها می‌پردازند.

نقد و بررسی: در انتهای هر اسپرینت، تیم توسعه قابلیت‌های نرم‌افزاری که توسط آن اسپرینت ساخته شده است را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. در این مرحله، نرم‌افزار تحت آزمون قرار می‌گیرد و همچنین با مشتریان و سایر ذینفعان برای ارزیابی و بازخورد همکاری می‌شود.

تحویل: در این مرحله، تیم توسعه نسخه قابل استفاده از نرم‌افزار را به مشتریان و تیم‌های مربوطه تحویل می‌دهد. این تحویل می‌تواند شامل نسخه‌های بتا یا انتشارهای محدود باشد.

این چرخه‌ها در طول توسعه نرم‌افزار تکرار می‌شوند، هر بار با تعیین اهداف و محدوده‌ی جدید. این فرآیند مداوم امکان می‌دهد تا تیم توسعه بهبودهای مستمری در نرم‌افزار اعمال کند و با تغییرات درخواست‌ها سازگار باشد.

نقش‌ها در اسکرام

در scrum تمرکز اصلی تیم بر ساخت یک نرم‌افزار باکیفیت متمرکز خواهد بود. مالک یک پروژه اسکرام که مدیریت پروژه اسکرام را به عهده دارد بر تعیین ویژگی‌هایی که محصول باید برای ساخته‌شدن داشته باشد و همچنین برای غلبه بر هر مانعی که می‌تواند خللی در کار تیم توسعه ایجاد کند، تمرکز می‌کند. تیم اسکرام از نقش‌های زیر تشکیل شده است.

اسکرام مستر:

در پاسخ به سوال اسکرام مستر چیست باید بدانید که شخصی است که هدایت تیم را به عهده دارد و آن‌ها را برای رعایت قوانین و فرایندهای متدولوژی اسکرام، راهنمایی می‌کند. اما وظیفه اسکرام مستر چیست؟ اسکرام مستر وظیفه دارد تا تیم را به سمت بهبود مستمر هدایت کند و دائماً بپرسد که چگونه می‌توانیم کاری را که انجام می‌دهیم، بهتر انجام دهیم. اسکرام مستر همچنین مسئول به‌روز نگه‌داشتن scrum، مربیگری تیم، راهنمایی و آموزش را به عهده دارد.

مالک محصول (PO):

حال که دانستید اسکرام مستر چیست اجازه دهید تا یکی دیگر از نقش‌های scrum را به شما معرفی کنیم. مالک محصول درواقع نماینده ذی‌نفعان و مشتریانی هستند که از نرم‌افزار استفاده می‌کنند. آن‌ها بر روی بخش تجاری تمرکز می‌کنند و مسئولیت بازگشت سرمایه (ROI) پروژه را به عهده دارند.

تیم:

منظور از تیم درواقع گروهی از متخصصان با دانش فنی لازم است که مسئولیت توسعه پروژه را به‌صورت مشترک به عهده داشته و وظیفه دارند تا توسعه نرم‌افزار را با سرعت هرچه بیشتر به عهده بگیرند.

مزایای روش اسکرام

اما اکنون که با متدولوژی اسکرام و تعریف آن آشنا شدید، شاید بخواهید بدانید که مزایای روش scrum چیست. باید بدانید که اسکرام مزایای زیادی نسبت به سایر روش‌های توسعه چابک داشته که در حال حاضر پرکاربردترین و قابل‌اعتمادترین چارچوب مرجع در صنعت نرم‌افزار است. از مهم‌ترین این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قابلیت مقیاس‌پذیری:

فرایندهای مدیریت پروژه اسکرام تکراری بوده و در دوره‌های کاری خاص مجدداً انجام می‌شوند. این امر منجر می‌شود تا تمرکز تیم بر روی عملکردهای مشخص برای هر دوره آسان‌تر شود. همین اتفاق باعث می‌شود تا تیم این قابلیت را پیدا کنند تا ماژول‌ها را از نظر عملکرد، طراحی، وسعت و ویژگی‌ها به‌صورت منظم، شفاف و ساده مقیاس‌بندی کنند.

مطابقت با انتظارات:

مشتریان به‌صورت مستمر انتظارات خودشان را بروز می‌دهند تا ارزشی را که می‌خواهند برای پروژه ایجاد کنند. تیم‌ها وظیفه دارند تا این انتظارات را برآورده کرده و با اطلاعات موجود، اولویت خودشان را مشخص کنند. به کمک دموهای اسپرینت، مالک محصول و یا مشتریان مشخص می‌کنند که آیا انتظارات آن‌ها برآورده شده است یا خیر و نتایج را به تیم‌های اسکرام منتقل می‌کنند.

انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات:

یکی از مهم‌ترین مزایای اسکرام این است که می‌تواند به‌سرعت به تغییرات ایجاد شده توسط نیازهای مشتریان و یا تحولات بازار واکنش نشان دهد.

کاهش زمان تا عرضه به بازار:

مشتریان می‌توانند قبل از آماده‌شدن کامل محصول و عرضه آن به بازار، از قابلیت‌های پروژه استفاده کنند.

کیفیت بالاتر نرم‌افزار:

روش و متدولوژی اسکرام و نیاز به دریافت نسخه کاربردی پس از هر بار تکرار، به دست‌یابی به نرم‌افزار با کیفیت بالاتر، کمک می‌کند.

پیش‌بینی‌های به‌موقع:

با استفاده از متدولوژی اسکرام، می‌توان تخمین زد که چه زمانی یک عملکرد خاص که هنوز در بک‌لاگ قرار دارد، در دسترس خواهد بود.

کاهش خطرات:

آن دسته از افرادی که می‌خواهند بدانند مزایای scrum چیست باید به این نکته واقف باشند که به کمک اسکرام می‌توان به‌صورت مؤثر ریسک‌ها و خطرات را شناسایی کرد و آن‌ها را از سر راه پروژه برداشت.

رویدادها در اسکرام

اما در این قسمت از مقاله اسکرام چیست زمان آن رسیده است تا شما را با رویدادهای اسکرام بیشتر آشنا کنیم. باید بدانید که هر یک از رویدادهای اسکرام می‌تواند باعث تسهیل در انطباق برخی از جنبه‌های فرایند، محصول، پیشرفت و یا روابط شود.

اسپرینت:

اسپرینت واحد اصلی کار برای تیم اسکرام است. اسپرینت را می‌توان یکی از ویژگی‌های اصلی که باعث ایجاد تفاوت بین scrum و سایر مدل‌ها ماند چابک شده است، دانست. 

برنامه‌ریزی اسپرینت:

یکی دیگر از رویدادهای اسکرام، برنامه‌ریزی اسپرینت است. هدف از برنامه‌ریزی اسپرینت این است که مشخص کند چه کاری قرار است در اسپرینت انجام شود و چگونه انجام خواهد شد. این جلسه در ابتدای هر اسپرینت برگزار می‌شود و نحوه و رویکرد آن به پروژه از مراحل و مهلت‌های بک‌لاگ محصول، تعریف می‌شود.

جلسه ی بازاندیشی اسپرینت:

جلسه ی بازاندیشی اسپرینت (Sprint Retrospective)، جلسه ایست که با حضور تمام اعضای تیم اسکرام در انتهای هر اسپرینت، بعد از جلسه‌ی بازبینی اسپرینت (Sprint Review) و قبل از جلسه‌ی برنامه ریزی اسپرینت بعدی (Sprint Planning) برگزار می‌گردد.

اسکرام روزانه:

هدف از اسکرام روزانه، ارزیابی پیشرفت و روند تا پایان اسپرینت، همگام‌سازی فعالیت‌ها و ایجاد برنامه‌ای برای ۲۴ ساعت آینده است. اما در اسکرام روزانه وظیفه اسکرام مستر چیست؟ او وظیفه دارد تا سعی کند مشکلات و یا موانعی که پیش می‌آید را حل کند.

بررسی اسپرینت:

هدف از بررسی اسپرینت این است که نشان دهد چه‌کارهایی دررابطه‌با انباشتگی محصول برای تحویل‌های آینده تکمیل شده است.

مصنوعات اسکرام:

اما شاید شما هم با مفهوم مصنوعات اسکرام برخورد کرده باشید و بخواهید بدانید که منظور از مصنوعات اسکرام چیست. مصنوعات اسکرام برای تضمین شفافیت اطلاعات کلیدی در تصمیم‌گیری‌ها، طراحی شده‌اند.

بک‌لاگ محصول (PB):

بک‌لاگ محصول لیستی است که هر چیزی را که محصول برای جلب رضایت مشتریان بالقوه نیاز دارد، جمع‌آوری می‌کند. هدف از بک‌لاگ این است که صاحب محصول به این سوال پاسخ دهد که چه باید کرد؟

بک‌لاگ اسپرینت (SB):

این قابلیت زیرمجموعه‌ای از آیتم‌های بک‌لاگ محصول است که توسط تیم اسکرام انتخاب می‌شود. معمولاً بک‌لاگ اسپرینت را بر روی بردهای فیزیکی به نام برد اسکرام نمایش می‌دهند که تیم مدت‌زمان هر اسپرینت را تعیین کند.

افزایش (Increment):

منظور از افزایش مجموع تمام وظایف، موارد استفاده، داستان‌های کاربر، بک‌لاگ محصول و هر عنصری است که در طول اسپرینت توسعه‌یافته و در قالب نرم‌افزار در اختیار کاربر نهایی قرار می‌گیرد.

برنامه‌ریزی در اسکرام

اما در متدولوژی اسکرام باید به برنامه‌ریزی scrum نیز اشاره کنیم. جلسه برنامه‌ریزی اسپرینت در ابتدای هر اسپرینت برگزار می‌شود. همه اعضای تیم باید در جلسه شرکت کنند تا همگی بدانند که چه هدفی باید در آن اسپرینت خاص حاصل شود. از این نقطه تیم توسعه باید یک برنامه کاری برای دستیابی به هدف طراحی کرده و آن را ارائه دهد.

مشتری نتیجه‌ای را که باید در آن اسپرینت به دست آورد و الزامات محصول قابل دریافت را مشخص می‌کند. در این نقطه است که باید بحثی بین تیم اسکرام و مشتریان ایجاد شود که در آن تیم توسعه مشخص کند که کدام یک از درخواست‌ها قابل‌ارائه خواهد بود. در نهایت نیز اسکرام مستر و مالک محصول در خصوص نوع همکاری و الزامات آن صحبت کرده و تیم توسعه توضیح می‌دهد که چگونه برای دستیابی به هدف سازماندهی خواهد شد.

چارچوب scrum:

شما می‌توانید از چارچوبی مانند اسکرام استفاده کنید تا به شما کمک کند چگونه چابک باشید و ارتباطات و کارهای روزمره خودتان را به بهترین نحو انجام دهید. باید بدانید که چارچوب scrum اکتشافی است. منظور از اکتشافی بودن این چارچوب این است که مبتنی بر یادگیری مستمر و سازگاری با عوامل در حال نوسان است. در چارچوب scrum مشخص شده است که تیم در شروع یک پروژه همه چیز را نمی‌داند و باید از طریق تجزیه‌وتحلیل تکامل پیدا کند.

Scrum به‌گونه‌ای طراحی شده است که به تیم‌ها کمک می‌کند تا به طور طبیعی با شرایط متغیر و نیازهای کاربر، اولویت‌بندی مجدد در فرایند و چرخه‌های انتشار کوتاه سازگار شوند، دائماً یاد بگیرند و بهبود پیدا کنند. با اینکه چارچوب scrum ساختاریافته است، اما کاملاً قابل انعطاف خواهد بود؛ ازاین‌رو اجرای آن می‌تواند دقیقاً متناسب با نیازهای هر سازمانی باشد. شما همیشه می‌توانید راهی را که به بهبود ارتباطات، شفافیت و موفقیت در پروژه منتهی می‌شود را انتخاب کنید.

نقش فعلی شما کجاست؟

شما تنها در صورتی می‌توانید نهایت استفاده را از سیستم مدیریت پروژه scrum ببرید که به این سوال پاسخ شفاف و واضحی دهید: نقش فعلی شما کجاست؟ شما باید بدانید که در یک scrum چه نقشی به عهده دارید و بسته به نقشی که دریافت کرده‌اید، چه وظایفی بر عهده شما قرار گرفته است.

تنها در صورتی می‌توانید مطمئن باشید که از سیستم مدیریت پروژه scrum نتیجه دریافت می‌کنید که تمامی وظایف نقش فعلی خودتان را به نحو احسنت انجام دهید.

نتیجه‌گیری

scrum را می‌توان یک چارچوب مناسب برای توسعه برنامه‌ها و کارهای گروهی درون‌سازمانی دانست که استفاده از آن مزایای زیادی را به همراه خواهد داشت. هر scrum دارای سه نقش scrum مستر، مالک محصول و تیم توسعه است که پنج مرحله مختلف scrum را طبق برنامه‌ریزی قبلی طی خواهند کرد. ما در این مقاله به‌صورت کامل در خصوص سیستم مدیریت پروژه scrum صحبت کردیم و تمامی نکاتی که در خصوص دانستن scrum چیست باید بدانید را در اختیار شما قرار دادیم.

سؤالات متداول

scrum در چابک چیست؟

اسکرام زیرمجموعه از چابک بوده که چارچوبی را برای توسعه سریع‌تر و جامع‌تر فراهم می‌کند.

تفاوت scrum و چابک چیست؟

چابک فلسفه‌ای است که حول به‌کارگیری مجموعه از ارزش‌ها و اصول اصلی برای مدیریت کار و وظایف می‌چرخد. scrum یک روش چابک خاص است که برای ارائه یک پروژه استفاده می‌شود.

آیا scrum یک متدولوژی است؟

بله scrum یک متدولوژی بوده که متدولوژی آن یک سیستم مدیریت پروژه است که بر توسعه تدریجی متکی خواهد بود.

آیا scrum یک مهارت است؟

بله؛ scrum را می‌توان یک مهارت دانست که فراگیری آن می‌تواند منجر به افزایش سرعت و کیفیت توسعه نرم‌افزارها شود.

چرا از scrum استفاده می‌کنیم؟

scrum چارچوبی است که به تیم‌ها کمک می‌کند در کنار همکار کنند، می‌تواند باعث تضمین کیفیت محصول شود، از پرت شدن حواس تیم جلوگیری کرده و موانع و مشکلات را شناسایی و سپس رفع می‌کند.