دوره آموزشی Domain Driven Design

DDD به طور مختصر روشی جهت توسعه نرم‌افزار است که توسط آقای Eric Evans در سال ۲۰۰۲ معرفی شد و از آن زمان به بعد در دنیای توسعه نرم‌افزار مورد استفاده بود. اما در سال‌های اخیر با پیشرفت‌هایی که در حوزه ابزارهای توسعه نرم‌افزار اتفاق افتاده و در کنار آن کاربرد هرچه بیشتر نرم‌افزار و پیچیده شدن آن‌ها استفاده از این روش بیش از پیش مورد توجه توسعه‌دهندگان قرار داده است. مطالبی که در این بخش بررسی می‌کنیم عبارتند از:

۱. آشنایی با فلسفه DDD
۲. آشنایی با مشکلات و پیچیدگی‌های توسعه نرم‌افزار
۳. چگونه DDD به مدیریت پیچیدگی‌ها کمک می‌کند؟
۴. آیا فقط روشی جهت پیاده‌سازی داریم یا برای سایر قسمت‌های توسعه نیز راهنمایی داریم؟
۵. اشتباهات رایج در مورد DDD

حل مسئله‌های بزرگ و پیچیده بدون تجزیه و تحلیل صحیح آن امری است غیر ممکن. و تجزیه و تحلیل درست به دست نمی‌آید مگر با جلسات و تعاملات بسیار زیاد با افرادی که به محدوده کاری مسلط هستند و سالها با این حوزه کاری آشنا هستند. چگونگی تشکیل جلسات و نحوه تعامل و نحوه ایجاد مدل صحیح برای توسعه از مواردی هستند ه در این قسمت به آن‌ها خواهیم پرداخت.

۱. چرا نیاز به تجزیه مسئله داریم؟
۲. چگونه به یک دانش و زبان مشترک در مورد صورت مسئله برسیم؟
Domain Expert. ۳ کیست و نقش او در توسعه نرم‌افزار چیست؟
۴. بررسی روش‌های بهینه جهت جمع‌آوری اطلاعات.

در توسعه یک نرم‌افزار بزرگ و پیچیده با قسمت‌های مختلف و صورت مسئله‌های متفاوت فنی و کاربردی سر و کار داریم. اما اینکه کدام یک از این مسائل برای ما مسئله اصلی است و کدام یک فرع بسیار مهم است. با دانستن این موضوع می‌توانیم به عنوان یک مدیر و پیشرو سرمایه‌های مالی و انسانی خود را به بهترین شکل ممکن برای رسیدن به هدف هدایت کنیم.

۱.  چرا باید مسئله بزرگ را به زیر مسئله‌ها خورد کنیم؟
۲. چگونه مسئله اصلی را از بین مجموعه‌ای از زیر مسئله‌ها تعیین کنیم؟
۳. چگونه منابع خود را به مسئله‌های مختلف تخصیص دهیم؟
۴. دامنه اصلی برنامه و دامنه پشتیبان چیست؟
۵. آیا باید همه قسمت‌های برنامه را به بهترین شکل ممکن طراحی و توسعه دهیم؟

هدف اصلی در DDD مدیریت پیچیدگی‌ها است. یکی از پیچیدگی‌هایی که در هنگام توسعه نرم‌افزار با آن سر و کار داریم مربوط به نحوه پیاده‌سازی دامنه برنامه است. باید به روشی دامنه برنامه را توسعه دهیم که برای نیاز‌های آتی قابل توسعه باشد و به سادگی بتوان آن را در آینده توسعه داد. الگوهای مختلفی برای پیاده‌سازی دامنه برنامه وجود دارد که در این قسمت به بررسی این الگوها می‌پردازیم.

۱. Rich Domain Model
۲. Anemic Domain Model
۳. Transaction Script و مزایا و معایب آن
۴.  Table Module چیست و چه زمانی کاربرد دارد؟
۵.  Active Record

در یک نرم‌افزار بسیار بزرگ این احتمال وجود دارد که نیاز باشد نرم‌افزار را به قسمت‌های مختلفی تقسیم کنیم و هر قسمت را به طور جداگانه طراحی و پیاده‌سازی کنیم. جدا بودن این قسمت‌ها می‌تواند در لایه کد یا دیتابیس و حتی تیم و زبان برنامه‌نویسی توسعه باشد. با این حال در انتها تمام این قسمت‌ها باید بتوانند با یکدیگر ارائه خدمات داشته باشند تا به یک نرم‌افزار جامع برسیم. چگونگی انجام این کار و چالش‌های پیش رو مسئله‌ای است که در این قسمت آن را بررسی می‌کنیم.

۱. یک مدل بسیار بزرگ پیچیدگی زیادی دارد
۲. چگونگی اشتراک یک مدل بزرگ بین تیم ها و مشکلات آن
۳. تفاوت واژه ها در بین تیم های مختلف و ایرادات آن
۴. چگونگی کار با کدهای قدیمی در یک مدل بسیار بزرگ
۵. چگونه برنامه خود را به قسمت های کوچک و منسجم تقسیم کنیم؟
۶. تعیین محدوده قسمت ‌ها برنامه و جلوگیری از تاثیر متقابل روی هم
۷. Subdomai چیست؟
۸. Bonded Context چیست؟
۹. تفاوت BC و SD
۱۰.  چگونگی برقراری ارتباط بین قسمت های مختلف
۱۱.  -Shared kernel چیست؟
۱۲.  آشنایی با Anticorruption Layer

Application هنگام توسعه به روش DDD راهکارهایی به ما داده می‌شود که پیچیدگی‌های تکنولوژی را از پیچیدگی‌های واقعی پروژه تشخیص دهیم و به درستی پیاده‌سازی کنیم اما برای هر پروژه‌ای باید معماری و لایه‌بندی مناسبی داشته باشیم تا بتوانیم در آینده به خوبی پروژه را توسعه دهیم. در این قسمت با معماری پروژه و چگونگی انجام آن آشنا می‌شویم.

۱. آشنایی کلی با معماری پروژه
۲. چگونه یک معماری خوب منجر به جدا‌سازی پیچیدگی‌های تکنولوژی از دامنه برنامه می‌شود؟
۳.  طراحی و پیاده‌سازی یک پروژه چند لایه
۴. معکوس‌سازی وابستگی و نقش آن در لایه‌بندی برنامه
۵. لایه دامنه و نحوه پیاده‌سازی آن
۶.  Application Layer Service چیست و چه کاربردی دارد؟
۷.  Infrastructure چیست و چه قسمت‌هایی در آن پیاده‌سازی می‌شوند؟
۸.  نحوه برقراری ارتباط بین لایه‌های مختلف

هنگام توسعه نرم‌افزار بعضا اشیایی داریم که مقدار آن‌ها معرف ماهیت آن‌ها است و با تغییر هر یک از خواص آن دیگر نمی‌توانیم بگوییم با همان شی قبلی سر و کار داریم. به زبان دیگر تنها راه شناسایی این اشیا مقدار آن‌ها است. به این اشیا اصلاحات Value Object می‌گوییم و در این قسمت به بررسی این دسته از اشیا می‌پردازیم.

۱.  Value object چیست؟
۲.  نقش Value Objectها در DDD
۳. آشنایی با ویژگی‌های Value Objectها
۴.  نحوه پیاده‌سازی Value Objectها
۵. ذخیره و بازیابی مقادیر به کمک NoSqlها

هنگامی که در حال تجزیه و تحلیل برنامه‌های خود هستیم بعضا با کلاس‌ها و اشیایی مواجه می‌شویم که در برنامه با یک مشخصه خاص قابل شناسایی هستند. مثل یک مشتری خاص در یک برنامه فروشگاهی. اینجا با مفهوم Entity سر و کار داریم. و در ادامه به بررسی باید‌ها و نباید‌های آن و چگونگی پیاده‌سازی آن می‌پردازیم.

۱.  Entity چیست؟
۲.  چگونه Entityها را در برنامه خود تشخیص دهیم؟
۳. تفاوت Entityها با Value Object ها
۴.  الگوی State و کاربرد آن در Entityها
۵.  الگوی Memento و کاربرد آن در توسعه Entityها

زمانی که در حال توسعه یک سیستم بزرگ هستیم بعضا با مفاهیمی سر و کار داریم که مربوط به یک Entity یا Aggregate خاص نیست و نمی‌توان با هیچ یک از این موارد به تنهایی به پیاده‌سازی راه حل پرداخت و مسئله را حل کرد. در این جا به سراغ Domain Serviceها می‌رویم. اما نکته‌ای که وجود دارد کاربرد فراوان کلمه Service در توسعه نرم‌افزار است و مشکلاتی که کاربرد این کلمه در مفاهیم مختلف ایجاد می‌کند. در ادامه با هم بررسی خواهیم کرد که:

۱. Domain Service چیست؟
۲.  بررسی انواع سرویس و تشخیص تفاوت‌ها آن‌ها
۳.  چه زمانی از Domain Serviceاستفاده می‌کنیم؟
۴.  استفاده از Domain Eventها
۵.  نحوه ارتباط Entity ها و Domain Serviceها
۶. الگوهای پرکاربرد برای توسعه سرویس‌ها

هنگامی که با DDD سر و کار داریم به مرور متوجه می‌شویم در صورتی که با رخدادهای سیستم به خوبی آشنا شویم و راه‌حل بهینه برای مدیریت این رخدادها داشته باشیم نرم‌افزار بهتری خواهیم داشت. رخدادهایی که در دامنه برنامه ما اتفاق می‌افتند را اصلاحات Domain Event می‌نامیم. یکی از دستاوردهایی که در تعامل با Domain Expert‌ها خواهیم داشت به دست آوردن اطلاعات مناسب از همین رخدادها خواهد بود.

۱.  آشنایی با Domain Event
۲. Domain Eventها چه وظیفه ای به عهده دارند
۳. نقش Domain Eventها در Domain
۴.  نقش Domain Event در Application
۵. پیاده سازی کمک رخداد‌ها در دات نت
۶. In memory Bus
۷.  استفاده از Ioc Container برای پیاده سازی Domain Event

هنگامی که در حال توسعه نرم‌افزار هستیم متوجه خواهیم شد که فقط Entity‌ها و Value Object‌ها نسیتند که برای ما اهمیت دارند و می‌توانند مسئله ما را حل کنند. بلکه بعضا روابط بین اشیا و پیچیدگی‌هایی که این روابط ایجاد می‌کنند هم برای ما اهمیت پیدا می‌کند. این روابط برای ما به کمک Aggregate‌ها طراحی و پیاده‌سازی می‌شود.

۱.  چگونگی برخورد با پیچیدگی هنگام کار با روابط بین اشیا
۲. چرا Aggregateها برای ما اهمیت دارند؟
۳. Aggregate rootچیست؟
۴. آشنایی با وظایف Aggregate root
۵.  بررسی انواع روابط در Aggregateها
۶.  نحوه ذخیره و بازیابی Aggregateها

هنگامی که در حال توسعه نرم‌افزار هستیم با Entityها Value Objectها و Aggregateها سر و کار داریم و به مرور هر چه برنامه ما بزرگتر شود تعداد و در هم تنیدگی این اجزا نیز بیشتر می‌شود. و مسلما به مرور یکی از صورت مسئله‌هایی که با آن مواجه می‌شویم ارائه راه حل مناسب جهت نمونه‌سازی از این اجزا می‌باشد.

۱. چگونه نمونه‌سازی از استفاده جدا می شود؟
۲. استفاده از الگوی Factory Method برای ایجاد نمونه جدید
۳.  استفاده از Factory Method جهت باز سازی نمونه
۴. چه زمانی از Factory استفاده می‌کنیم؟
۵.  Repository چیست و نقش آن در برنامه ما چیست؟
۶. بررسی اشتباهات رایج در مورد Repository
۷. Domain Model چیست و چه تفاوتی با Data Modelدارد؟
۸.  آشنایی با فریم‌ورک‌های ذخیره‌سازی اطلاعات