داستان سرایی داده چیست؟ راز تبدیل اعداد و ارقام به روایت‌های جذاب

داستان سرایی داده (Data Storytelling) مانند چاشنی غذا به اطلاعات و داده‌ های شما عطر و طعم جذاب می‌بخشد. دنیای امروز، پر از داده است؛ از آمار های اقتصادی گرفته تا اطلاعات مربوط به سلامت و تناسب اندام، همه جا با انبوهی از آمار، نمودار و جداول خشک و بی‌ روح رو به‌ رو می‌شویم که اغلب گیج‌ کننده است. چطور می‌توانیم از این داده‌ ها استفاده کنیم و آن‌ها را به روایت‌ هایی جذاب و کار آمد تبدیل کنیم؟ اینجاست که Data Storytelling پا به میدان می‌گذارد. در این مقاله، به بررسی مفهوم استوری تلینگ داده، انواع و ابزار های آن می‌پردازیم.

داستان سرایی داده چیست؟ 

داستان سرایی داده (Data Storytelling) به شما کمک می‌کند تا با استفاده از داده‌ ها، یکسری روایت و داستان جذاب و متقاعد کننده برای مخاطبان خلق کنید. تفاوت داستان سرایی با تحلیل داده در این است که در تحلیل اطلاعات، تمرکز شما روی استخراج اطلاعات و کشف الگوی بین عدد و رقم است. در حالی‌ که در داستان سرایی داده ، هدفتان انتقال داده به شکلی جذاب و قابل فهم برای مخاطب خواهد بود؛ طوری‌ که مخاطب مجبور نباشد برای درک داده‌ها، از پیچ‌وخم یک‌سری اطلاعات خشک و بی‌روح بگذرد.

اهمیت داستان‌ سرایی داده در عصر اطلاعات

تصور کنید اعداد و ارقام داده‌ ها، شخصیت‌ های یک داستان مهیج باشند. داستان‌ پردازی با داده به شما کمک می‌کند تا این اطلاعات را در قالب یک روایت جذاب قرار دهید. با این روش، نه‌ تنها هدف نهایی را به شکلی شفاف‌تر درک می‌کنید؛ بلکه مخاطب نیز، فارغ از سطح تحصیلات یا تخصصش، به‌راحتی مفهوم داده‌ها و پیامد های آن را خواهد فهمید.

داستان سرایی داده همچنین به شما امکان می‌دهد تا با توجه به سبک یادگیری مخاطبان، مفاهیم را منتقل کنیم. مثلاً کسی که یادگیری شنیداری بهتری دارد، احتمالاً از یک ارائه صوتی لذت می‌برد؛ درحالی‌ که یک فرد با یادگیری بصری بهتر، به نمودارها و تصاویر بیشتری نیاز دارد. یک داستان خوب با داده، ترکیبی از این عناصر مختلف را در خود جای می‌دهد تا پیام را به بهترین شکل به مخاطب منتقل کند. به‌ اصطلاح با شیوه روایتگری‌اش، قاپ مخاطب را بدزدد!

عناصر کلیدی در داستان‌ سرایی داده 

داستان سرایی داده، به ما این امکان را می‌دهد تا از دل داده‌ های خام، داستان‌ هایی جذاب و پر معنا خلق کنیم. داستان‌ هایی که می‌توانند راه‌حل مشکلات باشند، مسیر آینده را روشن و ما را به دنیایی از فرصت‌ های پنهان، راهنمایی کنند. سه عنصر کلیدی در این روش وجود دارد که باید درنظر بگیرید:

۱. علم داده

این علم جادویی، اطلاعات با ارزش را از دل داده‌ ها بیرون می‌کشد و آنها را قابل فهم می‌کند. دانشمندان داده، هر چند در جمع‌ آوری و تحویل اطلاعات استاد هستند، اما معمولاً در هنر داستان‌ گویی کمی ضعف دارند. آنها داده‌ ها را به شما تحویل می‌دهند، اما ممکن است نتوانند به‌ خوبی، فرصت‌ های پنهان آن را برایتان روایت کنند. اینجاست که مشخص می‌شود علم داده «همه‌چیز» نیست.

۲. تجسم داده

نمودارها، دایره‌ها و خطوط رنگی، راهی عالی برای داستان سرایی داده به شیوه‌ای نو هستند. ابزار هایی مانند داشبورد به ما کمک می‌کنند تا با یک نگاه کلی، اطلاعات زیادی را درک کنیم. برای مثال، داشبورد گوگل آنالیتیکس نمونه بارز این حقیقت است که در یک نگاه می‌توان دید کلی از وضعیت سایت به‌ دست آورد. البته مشکل اینجاست که این نمودار ها، فقط یک عکس لحظه‌ای از داده‌ ها را نشان می‌دهند و به ما نمی‌گویند چرا چنین اتفاقی افتاده است.

۳. روایت

حالا به مهم‌ ترین بخش ماجرا می‌رسیم. روایت، داستان‌ گویی با کلمات است. یک روایت خوب، همراه با داده‌ ها و تجسم‌ های بصری، به ما کمک می‌کند تا اطلاعات جدید را به‌ طور کامل درک کنیم و چرا و چگونگی آن را بفهمیم. روایت، کلید انتقال بینش و تحلیل است؛ داده‌ ها و نمودار ها، فقط اثباتی برای آن هستند.

۳ روش داستان سرایی داده 

چندین راه مختلف برای داستان سرایی داده وجود دارد. در اینجا به معرفی ۳ نمونه رایج‌ آن می‌پردازیم:

داشبورد داده

مثل یک تابلوی فرماندهی، تمام اطلاعات را یک‌ جا جلوی شما می‌گذارد. با کمی خلاقیت می‌توانید از این داده‌ها، برای ساختن روایت خودتان استفاده کنید. گاهی اوقات، یک جمله‌ ساده به‌ همراه یک نمودار گویا، می‌تواند به‌سرعت داستان کوتاهی از داده‌ها تعریف کند.

تحلیل چندجانبه

فرض کنید می‌خواهید رضایت مشتریان یک مرکز تماس را بررسی کنید. شما می‌توانید با کنار هم قرار دادن چند نمودار، داستان مفصل‌ تری روایت کنید. مثلاً میزان رضایت براساس موضوع تماس، درصد مشتریان راضی و ناراضی، تعداد کل مشتریان راضی و ناراضی و موارد دیگر. تکه‌ های کوچک داستان در کنار هم، تصویری کلی از وضعیت رضایت مشتریان را به شما نشان می‌دهند.

اینفوگرافیک

اینفوگرافیک‌ ها، علاوه‌ بر اینکه ابزاری برای داستان سرایی داده هستند، راهی سریع برای ارائه‌ داستانی جذاب ازطریق تصاویر نیز محسوب می‌شود. یک اینفوگرافیک ممکن است ترکیبی از نمودار های مختلف باشد که بخش‌ هایی از داستان شما را روایت می‌کنند، اما شاید هر کدام به‌ تنهایی روایت کاملی نداشته باشند.

ابزارها و تکنیک های داستان‌ سرایی داده

راز پنهان در گنج داده‌ ها، همان داستان‌ هایی است که شما به کمک ابزار و تکنیک‌ های داستان‌ سرایی آن را کشف می‌کنید. ابزارها و تکنیک‌های قدرتمند داستان‌ سرایی داده به یاری شما می‌آیند تا با استفاده از این ابزارها، بتوانید داده‌های خام را به تصاویری گویا و نمودارهایی جذاب تبدیل کنید.

نرم‌افزارهای بصری‌سازی داده مانند Tableau و Qlik Sense، بوم نقاشی‌ هایی جادویی در اختیارتان می‌گذارند تا با رنگ‌، شکل و طرح‌، جانی به داده‌ها ببخشید. پلتفرم‌ های هوش تجاری مثل Power BI و Domo، دریچه‌ای به‌سوی اطلاعات عمیق و تجزیه‌ و تحلیل‌ های دقیق برایتان باز می‌کنند. درنهایت، نمودار ها و گراف‌ ها، زبانی گویا برای برقراری ارتباط با مخاطبان و انتقال مفاهیم پیچیده به ساده‌ترین شکل ممکن می‌شوند. در ادامه، به بررسی دقیق‌ ترین تکنیک‌ ها و ابزار هایی می‌پردازیم که برای یک داستان سرایی داده جذاب، به آنها نیاز پیدا خواهید کرد.

۵ تکنیک کاربردی برای داستان سرایی داده

تکنیک‌ های داستان سرایی داده به شیوه‌ای جذاب و مؤثر، بسیار است. در ادامه، با چند تکنیک و راهکار کاربردی برای روایت داستان‌ های داده‌ محور آشنا می‌شویم:

۱. تبدیل اعداد به اقدام

یکی از بهترین راه‌ ها برای تبدیل داده‌ های خام به داستان‌ های نتیجه‌ محور، استفاده از شاخص‌ های کلیدی عملکرد (KPIs) است. این شاخص‌ ها مثل قطعات یک پازل، تصویری کلی از عملکرد داده‌ ها به شما می‌دهند. با این کار، داده‌ ها دیگر فقط یک‌ سری عدد بی‌ روح نیستند؛ بلکه تبدیل به یک نقشه راه شده که به شما کمک می‌کند تا تصمیمات هوشمندانه‌ای بگیرید و به نتایج بهتری برسید.

۲. موضوعیت حرف اول را می زند

داستان سرایی داده معمولاً پر از اطلاعات است؛ فقط باید نکاتی را بگنجانید که به روایت اصلی‌ داده مربوط می‌شود. اطلاعات نا مرتبط و حاشیه‌ای باعث سردرگمی مخاطب شده و نباید در داستان سرایی داده جایی داشته باشد. بهترین راه برای کاهش بار ذهنی مخاطب، انتخاب دقیق متغیر ها و نگهداری مهم‌ ترین داده‌ ها است؛ زیرا مغز ما در انجام هم‌زمان چند کار، محدودیت دارد. طبق تحقیقات، مغز انسان نمی‌تواند روی بیش از ۷ چیز به‌طور همزمان تمرکز کند. پس توصیه می‌کنیم تعداد شاخص‌ های کلیدی عملکرد (KPI) در یک داشبورد را زیر ۷ عدد نگه دارید. 

۳. تصاویر، کلید جادویی

تصاویر راه عالی برای نمایش حجم بالای داده‌ ها هستند. در این‌ صورت، اطلاعات به‌ شکلی درمی‌آید که مخاطب به‌ سرعت متوجه خواهد شد. اغراق نیست اگر بگوییم تصاویر، لنگرگاه ذهن مخاطب شما هستند. خیلی مهم است نمودارها و شکل‌ هایی را انتخاب کنید که به بهترین شکل، نکات کلیدی را نشان دهد و شواهد محکمی برای اثبات حرفتان داشته باشید. انواع مختلفی از نمودار وجود دارد که ممکن است شما را برای انتخاب گمراه کند، نمودار میله‌ای، خطی، دایره‌ای و جدولی، اما بهتر است قانون‌ های استفاده از هرنوع نمودار را بدانید.

برای مثال، استفاده از نمودار دایره‌ای برای مقایسه بیشتر از سه مورد، شلوغ‌ کننده است. دراین‌ صورت، بهتر است سراغ نمودار میله‌ای بروید. مورد مهم بعدی، سادگی تصاویر است. شاید استفاده از تصاویر سه‌ بعدی برای داستان سرایی داده، جذاب به‌نظر بیاد؛ اما درک مخاطب را کم می‌کند. پس همیشه سادگی را اولویت قرار دهید.

۴. با داده‌ پردازی قصه بگویید

فرض کنید می‌خواهید با مشتریانتان صحبت کنید، اما به جای اعداد و نمودار های خشک، داستانی هیجان‌ انگیز برایشان تعریف کنید. داستانی با آغاز، میانه و پایان مشخص، درست مثل یک فیلم یا کتاب. فقط داده‌ هایی را نمایش دهید که حرف شما را ثابت می‌کنند. مثلاً، اگر می‌خواهید ۱۰ محصول پرفروش را نشان دهید، نیازی نیست هم زمان به‌سراغ درآمد هر فروشنده یا مقایسه‌ درآمد با سرمایه‌ گذاری بروید. اگر می‌خواهید این اطلاعات را نمایش دهید، از فیلتر ها استفاده کنید. به‌این‌ترتیب، به مخاطبانتان چند نمای مختلف از یک داده می‌دهید، بدون اینکه آنها را گیج کنید.

۵. به روز بودن، حرف آخر را می زند

درست است که استفاده از داده‌ های مرتبط اهمیت دارد، اما برای رسیدن به یک روایت اشتباه و جذاب، اطلاعات را دستکاری نکنید. روندها و ارتباطات به‌سرعت تغییر می‌کنند؛ بنابراین تا جایی که ممکن است، از جدید ترین داده‌ ها استفاده کنید تا تحلیلتان به‌روز باشد. امروزه، طیف گسترده‌ای از ابزار های آنلاین برای بصری‌ سازی داده وجود دارند که مخصوص تحلیل داده برای مشتریان ساخته شدند. این ابزارها با ارائه‌ زمینه و بستر مناسب، به کاربران کمک می‌کنند تا بدون نیاز به هیچ دانش فنی، از داده‌ های خود، بینش‌ های کاربردی به‌ دست بیاورند. در ادامه، بیشتر با آن‌ها آشنا خواهید شد.

معرفی‌ ۷ نمونه از ابزار های داستان سرایی داده

این برنامه‌ها، جایگزینی هیجان‌ انگیز برای گزارش‌ها و داشبوردهای سنتی هستند و داستانی مهیج از داده‌ ها را برای شما و مخاطبان خلق می‌کنند.

Juicebox

یکی از پیشگامان داستان سرایی داده ، Juicebox است. این پلتفرم، سبک مدرن ژورنالیسم داده را با تصاویری کاوشگرانه ترکیب می‌کند که به‌صورت خودکار به‌ هم متصل می‌شوند و تحلیل را برای شما آسان‌تر می‌کنند. حتی اگر متخصص تحلیل داده نیستید، Juicebox با رابط کاربری فوق‌ العاده آسان خود، به شما این امکان را می‌دهد تا داستان‌های داده‌ای خیره‌کننده بسازید. نقاط قوت آن سبک و کم‌حجم، ویرایش آسان، طراحی وب حرفه‌ای، بصری‌ سازی‌ های خودکار با اتصال هوشمندانه است. این پلتفرم تا ۱۴ روز به‌طور رایگان در دسترس قرار دارد و پس از آن، از پلن ابتدایی با مبلغ ۴۵ دلار در ماه آغاز می‌شود.

Flow Immersive

این پلتفرم با خروجی‌ های خیره‌کننده‌ سه‌ بعدی، ترکیب ویدئو و ارائه‌ های پویا، به شما کمک می‌کند تا داستان‌ های مبتنی‌ بر داده را به شکلی کاملاً جدید و جذاب روایت کنید. با این ابزار می‌توانید داستان سرایی داده تعاملی و فراگیر داده را ازطریق وب، یک ویدئوی ضبط‌ شده یا در جلسات خود بسازید، ارائه دهید و به اشتراک بگذارید.

Flourish

این پلتفرم محبوب، با ابزار های بصری‌ سازی خلاقانه و فوق‌ العاده زیبا به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را به‌شکلی جذاب و گیرا نمایش دهید. با این ابزار، به‌ سادگی می‌توانید داده‌هایتان را به نمودار ها، نقشه‌ ها و داستان‌ های تعاملی خیره‌ کننده تبدیل کنید. Flourish یک نسخه رایگان هم دارد؛ اما اگر نیاز به امکانات بیشتری دارید، پلن‌ های پولی آنها با هزینه‌ای مناسب (از ۶۹ دلار در ماه) در دسترس هستند.

RAWGraphs

دردسر درست‌ کردن اینفوگرافیک‌ های پیچیده و وقت‌گیر را فراموش کنید. RAWGraphs ابزاری جادویی‌ است، که به‌ سادگی هر چه تمام، شما را به دنیای نمودار های خیره‌ کننده می‌برد. این پروژه متن‌باز، رایگان و باسابقه، به شما این امکان را می‌دهد تا طی چند کلیک ساده، تصاویری فوق‌ العاده از داده‌ هایتان بسازید. حتی می‌توانید این تصاویر را مستقیماً در وب‌سایت خود جاگذاری کنید.

Power BI

Power BI شبیه بقیه‌ رقبای قدرتمندش، به‌جای راه‌حل‌ های پیچیده، روی داستان‌ سرایی با داده تمرکز کرده و ابزار و راهنمایی‌های لازم را در اختیارتان می‌گذارد. به قول مایکروسافت، کار یک تحلیلگر داده فقط فنی نیست. آن‌ها معتقدند تبدیل داده به اطلاعات کافی نیست؛ بلکه باید بتوانید پیام‌های کلیدی را هم به‌ درستی منتقل کنید. با نرم افزار Power BI می‌توانید داده‌ها را به داشبورد های زیبا و گویا تبدیل کنید و حرفتان را به بهترین شکل به مخاطب بزنید. همچنین می‌توانید: 

• داشبورد های تعاملی بسازید که اطلاعات کلیدی را در یک نگاه به شما نشان می‌دهد.
• نمودار ها و گراف‌ های جذاب طراحی کنید تا مفاهیم پیچیده را به‌سادگی منتقل می‌کنند.
• گزارش‌ های پویا تهیه کنید که به شما در تجزیه‌ و تحلیل داده‌ ها و شناسایی روندها کمک می‌کنند.
• داستان سرایی داده خلق کنید که مخاطبان را مجذوب خود کرده و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر را به آن‌ها هدیه می‌دهد.

قدرت داستان سرایی داده ها در مصور سازی داده با power bi 

روایت و کشف داستان‌ هایی که از دل عدد و ارقام گنگ و پیچیده بیرون می‌آید، کار راحتی نیست. نرم‌افزار Power BI به‌عنوان ابزاری قدرتمند در مصورسازی داده به یاری شما می‌آید. با استفاده از Power BI، می‌توانید داده‌ های خام را به تصاویری گویا و نمودار هایی جذاب تبدیل کنید و داستان‌ های پنهان در آنها را به زبانی ساده و قابل فهم برای مخاطبان خود بیان کنید.

Qlik Sense

Qlik Sense یک پلتفرم تحلیل کار آمد با قابلیت‌ های فوق‌ العاده در زمینه‌ بصری‌ سازی داده است. شاید به اندازه‌ رقبای قدرتمندش مثل Tableau و Power BI سر و صدا نکند، اما Qlik Sense به‌خوبی اهمیت برقراری ارتباط با طیف وسیع‌ تری از مخاطبان سازمانی را ازطریق داستان‌ سرایی داده درک کرده است. همچنین این ابزار، امکان تحلیل سریع داده‌ها را فراهم می‌کند. البته استفاده از آن رایگان نیست.

Infogram

اینفوگرام یک پلتفرم فوق‌ العاده انعطاف‌ پذیر است که، به شما امکان می‌دهد تا انواع چارت‌ های خوش‌ دست را به کار بگیرید. از داشبورد های حرفه‌ای و گزارش‌ های جذاب گرفته تا پست‌ های شبکه‌ های اجتماعی و پوستر های خیره‌ کننده، اینفوگرام به هر نوع ارائه‌ اطلاعاتی شکل و فرمی خاص می‌بخشد. اینفوگرام یک پنل رایگان دارد، که برای کسب‌ و کار های کوچک،  فوق‌ العاده است. البته برای دسترسی به امکانات پیشرفته‌، پلن پولی حرف‌ های بیشتری برای گفتن دارد.

SiSense Narratives

SiSense، که قبلاً به‌ عنوان یک راه حل حرفه‌ای برای هوش تجاری و داشبورد شناخته می‌شد، حالا با یک قابلیت جادویی جدید به نام SiSense Narratives، قدرت داستان سرایی داده را به شما هدیه می‌دهد. این قابلیت با استفاده از تولید زبان طبیعی (NLG)، مثل یک راوی حرفه‌ای، محاسبات و بینش‌ های پنهان در داده‌ ها را به زبانی ساده و قابل فهم برای شما بازگو می‌کند. SiSense Narratives، الگوهای جالب درون داده‌ ها را کشف کرده و آن‌ها را به جملاتی روان و واضح برایتان ترجمه می‌کند. قابلیت «همه‌چیز در یک‌جا» به‌عنوان بخشی از یک راه حل کامل هوش تجاری SiSense در دسترس شماست. دیگر نیاز نیست بین ابزار های مختلف برای تحلیل و روایت داده سرگردان باشید.

چگونه داستان‌ سرایی داده می تواند تصمیم‌ گیری ها را بهبود بخشد؟

اینکه مغز ما داستان را به داده‌ های خام ترجیح می‌دهد، دلیلی ساده دارد. ما هرروز با حجم عظیمی از اطلاعات رو به‌ رو هستیم و مغز باید تشخیص دهد چه چیز هایی مهم است، باید در حافظه باقی بماند و چه چیز هایی را می‌توان دور ریخت. وقتی داستانی می‌شنویم، بخش‌ های مختلفی از مغز ما درگیر می‌شوند؛ از جمله:

• قسمت بادامه (آمیگدالا): پردازش احساسات
• منطقه Wernicke (ورنیکه): مسئول درک زبان
• نورون‌های آینه‌ای: که نقشی کلیدی در هم‌احساس‌شدن با دیگران دارند. 

با درگیر شدن بخش‌ های مختلف مغز، احتمال بیشتری وجود دارد که هیپو کامپ (مرکز حافظه کوتاه‌ مدت) داستان را به خاطره‌ای بلند مدت تبدیل کند. به جای اینکه انبوهی از اطلاعات و اعداد را روی دوش تیم‌تان بریزید، در سطح عصبی آن‌ها، واکنش احساسی ایجاد کنید تا به یاد سپاری و عمل به حرف‌هایتان را آسان‌ تر می‌کند.

چالش‌ های داستان‌ سرایی داده و راه‌ های مقابله با آن‌ ها 

داستان‌ سرایی داده، دریچه‌ای به دنیای اطلاعات و بینش‌ها است که مخاطبان را مجذوب می‌کند. اما این سفر جذاب، بدون چالش نیست. در این مسیر، با موانعی روبه‌رو خواهید شد که باید از آن‌ها عبور کنید:

سازماندهی داده‌ ها

داده‌های خام مثل توده‌ای از آجر هستند. باید آن‌ها را به‌ شکلی منطقی و منظم کنار هم بچینید تا بنای استوار داستان شما ساخته شود.

انتخاب داستان مناسب

از میان انبوه داده‌ ها، باید موضوعی جذاب و مناسب مخاطب را انتخاب کنید. گویی که درحال گشتن در میان قفسه‌ های کتاب هستید و به‌ دنبال کتابی می‌گردید که شما را مجذوب کند.

انتخاب ابزار های بصری مناسب

نمودار ها و گراف‌ ها زبان تصویری داستان شما هستند. باید ابزار هایی را انتخاب کنید که به بهترین شکل، مفهوم داستان را به مخاطب منتقل کنند. انتخاب نمودار اشتباه برای ارائه داده، تآثیر منفی روی مخاطب می‌گذارد.

روایت داستانی جذاب

داستان شما باید جذاب و گیرا باشد؛ طوری‌ که مخاطب را مجذوب خود کند و تا انتهای داستان، با شما همراه باشد؛ نه صرفاً کلیشه بی‌ اساس و نا مرتبط با داده‌ هایی که حوصله مخاطب را به چالش بکشد.

انتقال پیام به طور واضح

هدف نهایی شما انتقال پیامی است که از دل داده‌ ها استخراج کردید. باید پیام خود را به‌ شکلی واضح و قابل فهم به مخاطب برسانید؛ درغیر این‌ صورت، تمام تلاشتان بی‌ نتیجه خواهد ماند.

جمع بندی: کشف قدرت داستان سرایی داده 

داستان‌ سرایی داده ، قلب تپنده هر تحلیلی است. چرا Data Storytelling اینقدر قدرتمند است؟ چون ما انسان‌ ها ذاتاً به ماجرا و روایت علاقه‌مندیم. با چاشنی داستان، می‌توانیم پیچیده‌ ترین اطلاعات را هم قابل فهم و جذاب کنیم. داستان‌ سرایی داده، صرفاً به معنای به‌ کاربردن نمودار و چارت‌ های زیبا نیست. این هنر، درمورد یافتن الگو ها و روند ها در داده‌ها، بافت‌دهی به آنها با استفاده از روایت‌ های جذاب و بصری‌ سازی داده‌ها به‌ شکلی است که مخاطبان به‌ راحتی درک کنند. مهارت داستان سرایی در هر زمینه‌ای قابل استفاده است؛ از کسب‌ و کار و آموزش گرفته تا بازاریابی و سیاست، Data Storytelling به شما کمک می‌کند تا پیام خود را به‌ طور مؤثر تری به مخاطبان خود برسانید.