آموزش برنامه نویسی وب با جاوا

کوکی یکی از پرکاربردترین مفاهیم وب هستند، آنها امکان می‌دهند تا با کمترین سربار، وضعیت کاربران وب را دنبال کرد. بدون وجود کوکی، سرورها می‌‌بایست منابع زیادی را صرف پیگیری و نگهداری وضعیت کاربران وب (مرورگرها)‌کنند. در این جلسه ابتدا به نحوه هندل کردن کوکی‌ها در برنامه‌های وب خواهیم پرداخت و با چالش‌ها و جزییات کار با کوکی‌ها آشنا خواهید شد.
در بخش دوم این جلسه، با تکنولوژی JSP آشنا می‌شوید. تکنولوژی JSP بعد از Servlet معرفی شد و هدف آن پوشش نقاط ضعف Servletها بود و به سرعت به اصلی ترین و پراستفاده ترین تکنولوژی وب در جاوا تبدیل شد، اما معماری نه چندان زیبای آن که کدهای جاوا را با تگهای HTML ترکیب می‌کند، موجب بی‌مهری به آن شد تا در نهایت شرکت اوراکل تکنولوژی جایگزین JSF را معرفی کرد. با این وجود، تکنولوژی JSP همچنان توسط بسیاری از فریم ورکهای وب در جاوا از جمله Spring MVC استفاده می شود.

1. بخش اول- کوکی‌ها

• کوکی چیست و موارد کاربرد آن چیست
• مشکلات کوکی‌ها
• ارسال کوکی به مرورگر وب
• دریافت کوکی از مرورگر وب
• ساخت و مقداردهی آبجکت کوکی
• تنظیم طول عمر کوکی
• مقداردهی و استفاده از خصوصیات دیگر کوکی‌ها
• تمرین‌های عملی در رابطه با کوکی‌ها
• برخی نکته‌های عملی در استفاده از کوکی‌ها
• ردیابی کاربر با استفاده از کوکی، بازنویسی آدرس‌های وب، ورودی مخفی در فرم HTML
• استفاده از Session برای ردیابی کاربر

2. بخش دوم – صفحات JSP

• پیاده سازی و اجرای JSP
• تگهای JSP
• تگهای برنامه ای (تگ نمایش، تگ کد، و تگ تعریف)
• تگ توضیحات
• متغیرهای ازپیش تعریف شده در صفحات JSP
• استفاده از آبجکت request (HttpServletRequest)
• استفاده از آبجکت response (HttpServletResponse)
• استفاده از آبجکت session (HttpSession)
• استفاده از آبجکت out (PrintWriter)
• استفاده از آبجکت application (ServletContext)
• استفاده از آبجکت page (PageContext)
• استفاده از آبجکت config (ServletConfig)

در برنامه‌های وب جاوایی یک فایل Web.Xml وجود دارد که به آن فایل تنظیمات برنامه گفته می شود و بسیاری از بخش‌های برنامه در آن مشخص و تعریف می‌شوند. به عنوان صفحه اصلی برنامه که به آن صفحه خوش آمدگویی گفته می‌شود، صفحات خطا، و بسیاری از جزییات دیگر در این فایل مشخص می‌شوند. در بخش اول از این جلسه در مورد جزییات این فایل صحبت خواهیم کرد.
در بخش دوم از این جلسه، به امن سازی برنامه‌های وب خواهیم پرداخت، اینکه چگونه می توان صفحات برنامه را از دسترسی کاربران محافظت کرد، چگونه نقشهای مختلف کاربران را کنترل کنیم. و یک برنامه وب چگونه می تواند کاربران را شناسایی کند در این بخش بحث خواهد شد. در انتهای این بخش، نحوه پیکربندی و استفاده از HTTPS برای امن سازی کانال ارتباطی مرورگر و وب-سرور بحث خواهد شد.
در بخش سوم از این جلسه، دو مفهوم مهم و پیشرفته «فیلتر» و «Listener» را معرفی می‌کنیم که به ما امکان کنترل کامل یک برنامه وب و حوادث برنامه را می‌دهند.

1. بخش اول – فایل تنظیمات برنامه وب، Web.XML

• آشنایی با عناصر web.xml و ترتیب آنها
• icon
• display-name
• description
• distributable
• context-param
• filter
• filter-mapping
• listener
• servlet
• servlet-mapping
• session-config
• mime-mapping
• welcome-file-list
• error-page
• security-constraint
• login-config
• security-role

2.  بخش دوم – امنیت در وب

• روش‌های امن سازی برنامه وب Declarative و Programatic
• تعریف کاربران
• شناسایی کاربران (Authentication) از طریق فرم HTML، BASIC و Digest
• صفحه Login
• صفحه login-error
• معرفی URLهایی که باید محافظت شوند
• <display-name>
• <web-resource-collection>
• مشخص کردن URLهایی که باید از طریق SSL دستیابی شوند
• استفاده از آبجکت HttpServletRequest برای کنترل دسترسی کاربران
• بخش سوم – فیلترها و Listenerها
• فیلتر چیست و چه کاربردی دارد
• پیاده سازی فیلتر
• تنظیم و پیکربندی فیلتر
• پیاده سازی یک مثال عملی برای فیلتر
• تعریف و استفاده از پارامترهای آغازین فیلتر
• کنترل رخدادهای درون یک برنامۀ وب با استفاده از Listener
• انجام عملیات آغازین در زمان ایجاد یا از بین رفتنServletContext
• انجام عملیات دلخواه در زمان تغییر ServletContext
• انجام عملیات دلخواه در زمان ایجاد و از بین رفتن Session
• انجام عملیات دلخواه در زمان تغییر آبجکت Session

تا این جلسه که شما با مفاهیم برنامه نویسی وب آماده شده‌اید، آماده‌ایم تا برنامه نویسی یک برنامه واقعی را شروع کنیم. نکته‌ای که در عمل وجود دارد این است که تقریبا تمام پروژه‌های وب جاوایی با استفاده از یک فریم ورک پیاده سازی می‌شوند. فریم ورک‌ها تلاش کرده‌اند تا عملیات تکراری که عموما در برنامه‌های وب انجام می‌شود را سازماندهی کنند و بسیاری از الگوهای طراحی را در معماری خود لحاظ کنند و به این ترتیب ضعف‌هایی که در تکنولوژی‌های پایه وجود دارد را رفع کنند. در ابتدای این جلسه با برخی فریم ورکها آشنا می‌شوید و معماری MVC و الگوی کنترل کننده جلویی را می‌آموزید و با تفاوت‌های فریم ورکهای Action-Based و Component-Based آشنا می‌شوید.
در بخش دوم با تکنولوژی JSF که توسط اوراکل برای رفع اشکالات JSP و Servlet ارایه شده است آشنا می‌شوید. در واقع JSF یک فریم ورک برای توسعه برنامه‌های وب در اختیار می‌گذارند. در ادامه این بخش، گشت و گذاری در تکنولوژی JSF خواهیم داشت.

1. بخش اول – معماری برنامه‌های وب

• معماری MVC
• هدایت درخواست کاربر از یک صفحه به صفحۀ دیگر
• بکارگیریِ منابعِ استاتیک
• فراهم کردن اطلاعات برایِ صفحۀ مقصد
• آدرس‌دهی نسبی هنگام هدایت درخواست کاربر از یک صفحه به صفحۀ دیگر
• هدایت درخواست کاربر از یک JSP به یک JSP یا Servlet
• فریم ورک های وب
• فریم ورکهای Action-Based و Component-Based
• الگوی «کنترل کنندۀ جلویی»

2. بخش دوم – آشنایی با Java Server Faces

• تنظیم و راه اندازی برنامه JSF
• افزودن کتابخانه های JSF
• تنظیم برنامه وب
• ایجاد فایل faces-config.xml
• پیاده سازی اولین برنامه JSF
• PrimeFaces

3. بخش سوم – گشت و گذاری در JSF

• ویژگی‌های مشترک در تمام کامپوننت‌ها
• ورودی متنی
• برچسب
• Radio Button
• Check Box
• Combo Box
• ورودی‌های اجباری
• صحت سنجی
• نمایش پیغام صحت سنجی
• پیاده سازی و استفاده از Validatorهای شخصی
• تبدیل کننده‌ها

بعد از آشنایی با چهارچوب و نحوه پیاده سازی برنامه‌های JSF وقت آن رسیده است تا با جزییات JSF آشنا شوید، یکی از مهمترین خصوصیات JSF ارائه زبانی است که به آن EL گفته می‌شود و مشابهت‌های زیادی با JSP EL دارد که قبلا در جلسات قبل با آن آشنا شده‌اید.
در بخش دوم از این جلسه، نحوه چندزبانه سازی یک برنامه (Internationalization) بحث می‌شود. اینکه بتوان بدون تغییر در کدهای برنامه یک زبان جدید (مثلا عربی، انگلیسی، فرانسوی، …)‌ را پشتیبانی نمود یک مزیت و قابلیت فوق العاده برای هر برنامه است.
در بخش سوم از این جلسه، با کامپوننت‌های JSF و PrimeFaces و نحوه استفاده از آنها آشنا می‌شوید.

1. بخش اول – JSF EL

• دسترسی به فیلدهای آبجکت پشتی
• متغیرهای از پیش تعریف شده
• پارامترهای درخواست
• کوکی
• عملگرهای EL
• عملگرهای محاسبانی
• عملگرهای مقایسه ای
• توابع

2. بخش دوم – چند زبانی

• چندزبانی چیست؟
• فایل‌های Resource Bundle
• تنظیم فایل‌های Resource Bundle در JSF
• ارجاع به محتویات Resource Bundle
• راست-چین یا چپ-چین

3. بخش سوم – کامپوننت‌های PrimeFaces

• ورودی‌ها
• دکمه‌ها
• Link
• CommandButton
• CommandLink
• LinkButton
• SplitButton
• جدول
• صفحه بندی
• مرتب کردن
• انتخاب تکی با استفاده از کامپوننت‌های <p:commandButton> یا <p:commandLink>
• انتخاب یک ردیف با کلیک روی آن ردیف
• انتخاب یک ردیف توسط RadioButton
• انتخاب چند ردیف توسط CheckBox
• ستون‌های پویا
• بارگذاری Lazy
• درختواره (Lazy Tree، افزودن منو به ساختار درختی، انتخاب، رخدادهای AJAX، فیلترکردن داده ها، شاخه های متفاوت)
• لیست‌ها (PickList، Accordion)
• تب (Tab)
• <p:panelGrid>
• نوار ابزار (Toolbar)
• منوها
• کار با فایل (دانلود و آپلود)
• دیالوگ‌ها

اگر در برنامه خود نیاز به کامپوننتی داشته باشیم که در JSF یا PrimeFaces پیش بینی نشده و موجود نباشد باید به فکر پیاده سازی آن باشیم. در ابتدای این جلسه نحوه پیاده سازی یک کامپوننت شخصی را توضیح می‌دهیم.
در بخش دوم از این جلسه، نحوه هندل کردن خطاها و استثناها را تشریح می کنیم و با استثنای معروف ViewExpiredException آشنا می‌شوید.
در بخش سوم از این جلسه، با برخی موضوعات پیشرفته از قبیل WebSocket آشنا می شوید.

1. بخش اول – کامپوننت‌های شخصی

• کامپوننت‌های شخصی چیست و در چه مواردی پیاده سازی می‌شود.
• ایجاد صفحه XHTML
• <composite:interface>
• <composite:implementation>
• ذخیره فایل کامپوننت در شاخه resources
• استفاده از کامپوننت ترکیبی

2. بخش دوم – کنترل خطا

• مکانیسم کنترل خطا در JSF
• تنظیم faces-config.xml و web.xml
• ViewExpiredException
• نمایش خطا
• کنترل خطا در AJAX

3. بخش سوم – موضوعات پیشرفته در JSF

• نسخه JSF
• ارسال پارامتر به validator
• کلاس RequestContext
• عملیات آغازین در صفحات JSF
• استقرار برنامه در محیط عملیاتی
• Cache کردن صفحات XHTML