نرم افزار (Microsoft SQL Server Management Studio (SSMS چیست؟

نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio  به عنوان ابزاری قدرتمند و محبوب SQL Server، مانند عصای جادویی است. که به شما امکان می‌دهد به اعماق پایگاه داده نفوذ کنید، جداول را جابجا کنید، کوئری پیچیده را بنویسید و از اطلاعات نهفته در آن‌ها پرده بردارید. این نرم‌افزار قدرتمند، رابط کاربری کاربرپسند به شما هدیه می‌دهد تا بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی، به‌راحتی با پایگاه داده خود تعامل برقرار کنید. در ادامه این مقاله، با غول دنیای مدیریت پایگاه داده، SSMS، بیشتر آشنا خواهیم شد و به بررسی ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.

نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio چیست؟

نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio که به‌طور اختصاری SSMS نام دارد، یک نرم‌افزار کاربردی برای ویندوز است که به شما امکان می‌دهد تا به‌صورت گرافیکی و با یک رابط کاربری آسان، به پایگاه داده‌ SQL Server خود متصل شده و آن را مدیریت کنید.

نرم‌افزار SQL Server SSMS از انواع نسخه‌های SQL Server، از جمله SQL Server ۲۰۰۵ تا آخرین نسخه پشتیبانی می‌کند. همچنین با استفاده از افزونه‌ها و ابزارهای شخص ثالث می‌توانید قابلیت‌های آن را مطابق با نیازهای خود افزایش دهید.

تاریخچه و تکامل نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio 

داستان نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio به سال ۱۹۸۸ باز می‌گردد، زمانی که مایکروسافت با شرکت‌های Ashton-Tate و Sybase برای توسعه یک سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) برای سیستم عامل OS/2 همکاری کرد. این همکاری منجر به تولد SQL Server 1.0 در سال ۱۹۸۹ شد. این نسخه اولیه از SSMS با استفاده از System Administrator Facility به‌طور اختصاری (SAF) به کاربران امکان ایجاد و مدیریت پایگاه داده را می‌داد.

• SSMS ۲۰۰۵: تولد نسل جدید SSMS با طیف گسترده‌ای از ویژگی‌های جدید
• SSMS ۲۰۰۸: ادغام با Business Intelligence Development Studio ( به‌طور اختصاری BIDS)
• SSMS ۲۰۱۲: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۱۲ و ویژگی‌های جدید مانند Data Quality Services
• SSMS ۲۰۱۴: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۱۴ و ویژگی‌های جدید مانند PolyBase
• SSMS ۲۰۱۶: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۱۶ و ویژگی‌های جدید مانند Always Encrypted
• SSMS ۲۰۱۷: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۱۷ و ویژگی‌های جدید مانند Intelligent Query Processing
• SSMS ۲۰۱۹: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۱۹ و ویژگی‌های جدید مانند Machine Learning Services
• SSMS ۲۰۲۲: پشتیبانی از SQL Server ۲۰۲۲ و ویژگی‌های جدید مانند Intelligent Database Management

نصب و راه اندازی نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio 

نسخه ۲۰.۱ از SSMS که جدیدترین و کامل‌ترین نسخه منتشر شده است، از تاریخ ۹ آوریل ۲۰۲۴ در دسترس قرار گرفته است. اگر قبلا نسخه‌ پیش‌نمایش از SSMS ۲۰ را نصب کردید، حتما قبل از نصب ssms نهایی (۲۰.۱)، نسخه قبلی را حذف کنید.

نصب SSMS ۲۰.۱ باعث به‌روزرسانی یا جایگزینی نسخه‌های قدیمی‌تر از ۱۹.x نمی‌شود. هر دو نسخه می‌توانند در کنار هم روی سیستم شما نصب باشند.

تنظیمات لازم برای نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio 

با انجام تنظیمات لازم برای برای نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio می‌توانید محیط کاربری را شخصی‌سازی کنید. در این قسمت به شما می‌گوییم چطور تنظیمات اولیه را شخصی‌سازی کنید تا محیطی دلخواه و کارآمد داشته باشید.

شخصی‌ سازی نوار ابزار

نوار ابزار پیش‌فرض موردپسندتان نیست؟ برای تغییر آن به منوی «ابزار» (Tools) بروید و گزینه «تنظیم نوار ابزار» (Customize) را انتخاب کنید. حالا می‌توانید هرطور که مایل هستید دکمه‌ها را جابجا کرده و نوار ابزار را شخصی‌سازی کنید.

تغییر فونت در SSMS

از فونت‌های پیش‌فرض خسته شده‌اید؟ نگران نباشید! به منوی «ابزار» بروید، سپس «گزینه‌ها» (Options) و بعد «فونت و رنگ‌ها» (Fonts and Colors) را انتخاب کنید. حالا می‌توانید فونت مورد علاقه خود را برای کدها و متن‌ها تنظیم کنید.

تنظیمات راه‌ اندازی

می‌خواهید محیط کارتان در SSMS همان‌طور که دوست دارید باز شود؟ به منوی «ابزار» بروید، بعد «گزینه‌ها» را انتخاب کنید و در آخر روی «راه‌اندازی» (Startup) کلیک کنید. در این بخش می‌توانید تنظیم کنید که در زمان باز کردن SSMS چه پنجره‌هایی باز شوند و محیط کار به چه صورت چیده شود.

بازگشت به تنظیمات اولیه

اگر تغییراتی اعمال کرده‌اید که برایتان خوشایند نبود، نگران نباشید! می‌توانید همه چیز را به حالت اولیه برگردانید. به منوی «ابزار» بروید، گزینه «وارد و خروج تنظیمات» (Import and Export Settings) را انتخاب کنید. حالا می‌توانید تنظیمات پیش‌فرض را اعمال کنید یا تنظیماتی را که قبلا ذخیره کرده‌اید، وارد کنید.

ویژگی های نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio

نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام وظیفه خاصی را برعهده دارند. در ادامه، با هم نگاهی به این بخش‌ها خواهیم داشت:

جستجوگر اشیاء (Object Explorer)

جستجوگر اشیاء به شما امکان می‌دهد تا تمامی اجزای موجود در یک یا چند سرور SQL Server را مشاهده و مدیریت کنید. مثلا می‌توانید به بانک‌های اطلاعاتی، جداول، رویه‌های ذخیره شده و سایر موارد دسترسی داشته باشید و آن‌ها را مدیریت کنید.

جستجوگر قالب (Template Explorer)

جستجوگر قالب به شما کمک می‌کند تا قالب‌های متنی آماده را مدیریت و بسازید. با استفاده از این قالب‌ها می‌توانید سرعت توسعه کوئری‌ها (Query) و اسکریپت‌های خود را بالا ببرید. قالب‌ها کدهای آماده‌ای هستند که به‌راحتی می‌توانید آن‌ها را فراخوانده و در اسکریپت خود استفاده کنید.

جستجوگر راه‌حل (Solution Explorer)

جستجوگر راه‌حل در نسخه‌های قدیمی‌تر SSMS وجود داشت و برای مدیریت پروژه‌های مرتبط با پایگاه داده، مثل اسکریپت‌ها و کوئری‌ها استفاده می‌شد. با توجه به اینکه مایکروسافت دیگر این بخش را توسعه نمی‌دهد، بهتر است از روش‌های جدیدتر برای مدیریت پروژه‌هایتان استفاده کنید.

ابزارهای طراحی بصری (Visual Database Tools)

ابزارهای طراحی بصری شامل ابزارهای بصری است که به شما کمک می‌کند کوئری‌ها، جداول و پایگاه داده‌ها را به‌صورت گرافیکی طراحی کنید. این ابزارها می‌توانند کار طراحی و درک ساختار پایگاه داده را برای شما آسان‌تر کنند.

ویرایشگرهای کد (Query and Text Editor)

ویرایشگرهای کد از نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio ویرایشگرهای پیشرفته‌ای را در اختیار شما قرار می‌دهد تا به‌صورت تعاملی کوئری‌ها و اسکریپت‌های خود را بنویسید و اشکال‌زدایی کنید. این ویرایشگرها امکانات مختلفی را برای نوشتن کد تمیز و بدون خطا در اختیار شما قرار می‌دهند.

با شناخت این اجزا و کارکرد آن‌ها می‌توانید به‌راحتی از امکانات مختلف SSMS برای مدیریت و توسعه پایگاه داده‌های SQL Server خود استفاده کنید.

مدیریت دیتابیس با استفاده از نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio 

 نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio یا به اختصار SSMS، نرم‌افزاری قدرتمند برای مدیریت و کار با پایگاه‌داده‌های SQL Server است. این نرم‌افزار مجموعه‌ای جامع از ابزارها و قابلیت‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهد تا به‌راحتی بتوانید پایگاه‌داده‌هایتان را مدیریت کنید. با SSMS می‌توانید کارهای مختلفی را در دیتابیس انجام دهید، از جمله:

ایجاد و ویرایش اشیاء پایگاه‌ داده

ساختار اصلی ذخیره‌سازی داده در پایگاه‌داده، متشکل از ردیف‌ها و ستون‌های جدول است. هر ستون دارای نوع داده خاص خود است و هر ردیف نشان‌دهنده یک رکورد منحصر به فرد است.

• نما (View): نوعی شیء مجازی در پایگاه‌داده که داده‌های موجود در جداول دیگر یا ترکیب آن‌ها را نمایش می‌دهد. نماها برای ارائه نمای سفارشی از داده‌ها به کاربران خاص یا برای ساده‌سازی کوئری‌های پیچیده مفید هستند.
• رویه ذخیره‌شده: بلوکی از کد SQL که می‌توان آن را بارها و بارها اجرا کرد. رویه‌های ذخیره‌شده برای سازماندهی و تکرار کدهای رایج، اعمال منطق تجاری پیچیده و افزایش امنیت پایگاه‌داده مفید هستند.
• سایر اشیاء: SSMS همچنین امکان ایجاد و ویرایش انواع دیگر اشیاء پایگاه‌داده مانند تریگرها، توابع، شاخص‌ها و انواع داده‌های سفارشی را فراهم می‌کند.

مدیریت کاربران و سطح دسترسی

برای کاربران پایگاه‌داده، حساب کاربری ایجاد کنید و سطح دسترسی آن‌ها را مشخص نمایید. این سطوح دسترسی مشخص می کند کاربر چه عملیاتی را می‌تواند در پایگاه داده انجام دهد.

پشتیبان‌ گیری و بازیابی اطلاعات

تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه‌داده به طور منظم برای محافظت از اطلاعات شما در برابر از دست رفتن داده‌ها به دلیل خرابی سخت‌افزار، خطای انسانی یا سایر مشکلات ضروری است. SSMS ابزارهایی برای ایجاد نسخه‌های پشتیبان کامل، از پایگاه‌داده شما ارائه می‌دهد.

تحلیل و بهینه‌ سازی عملکرد پایگاه‌ داده

ابزار Execution Plan به شما نشان می‌دهد که چگونه SQL Server کوئری شما را پردازش می‌کند. با بررسی Execution Plan می‌توانید مشکلات مربوط به عملکرد را شناسایی کنید و کوئری خود را برای افزایش کارایی بهینه‌سازی کنید.

همچنین SSMS مجموعه‌ای از معیارهای عملکرد را ارائه می‌دهد که از آن‌ها می‌توانید برای نظارت بر عملکرد پایگاه‌داده خود استفاده کنید. این معیارها شامل زمان پاسخ‌گویی به کوئری، میزان استفاده از حافظه، CPU و تعداد خطاها باشند. با بررسی این معیارها می‌توانید مشکلات احتمالی را شناسایی کرده و عملکرد پایگاه‌داده خود را بهبود بخشید.

یکی از مزایای کلیدی SSMS، یکپارچگی آن با سایر ابزارها و تکنولوژی‌های مرتبط است. برای مثال، می‌توانید از SSMS به همراه SQL Server Data Tools (به‌طور اختصاریSSDT) برای طراحی و توسعه‌ اپلیکیشن‌های پایگاه‌داده، یا با SQL Server Integration Services (به‌طور اختصاری SSIS) برای انجام کارهای ادغام و تبدیل داده‌ها استفاده کنید.

امنیت و امکانات حفاظتی نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio 

خوشبختانه مدیریت امنیت در نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio ساده است. در بخش مدیریت اشیاء (Object Explorer) قسمتی به نام (Security) زیر مجموعه (Databases) وجود دارد. با استفاده از این بخش می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• ایجاد حساب کاربری (Login): برای دسترسی به سرور پایگاه‌داده، باید حساب کاربری ایجاد کنید.
• سطح دسترسی سرور (Server Roles): به هر کاربر می‌توانید نقش‌های سطح سرور اختصاص بدید. این نقش‌ها دسترسی‌های کلی به کل سرور را مشخص می‌کنند.
• تعیین نقش کاربر (Role-Based Security): شما می‌توانید برای حساب‌های کاربری و کاربران، نقش‌های امنیتی تعریف کنید. این نقش‌ها دسترسی‌ به اجزای مختلف پایگاه‌داده را مشخص می‌کنند.

استفاده از SSMS برای مانیتورینگ و رفع مشکلات دیتابیس

برای دیدن لاگ‌های SQL Server، مراحل زیر را دنبال کنید:

مرحله اول: Object Explorer را باز کنید.

• شما می‌توانید با زدن کلید میانبر F8 این کار را انجام دهید یا از منوی بالا، گزینه View را انتخاب و سپس روی Object Explorer کلیک کنید.

مرحله دوم: به سرور SQL Server وصل شوید.

• در پنجره‌ Object Explorer، سرور SQL Server موردنظر خود را پیدا کنید و روی آن کلیک کنید تا به سرور وصل شوید.

مرحله سوم: بخش Management را پیدا کنید.

• بعد از وصل شدن به سرور، باید بخش Management را پیدا کنید. (اگر  به سطح مدیریت دسترسی ندارید، ممکن است این مرحله را نبینید.)

مرحله چهارم: لاگ‌ های SQL Server را مشاهده کنید.

• روی SQL Server Logs راست کلیک کنید.
• از منوی باز شده، روی View بزنید.
• حالا گزینه‌ SQL Server Log را انتخاب کنید.
• بعد از چند لحظه، پنجره‌ نمایش لاگ‌ها باز می‌شود و لیستی از لاگ‌های موجود را مشاهده خواهید کرد.

کلام پایانی: راهنمای جامع نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio

نرم افزار Microsoft SQL Server Management Studio یک نرم‌افزار کاربردی ویندوز است که توسط شرکت مایکروسافت برای مدیریت و پیکربندی پایگاه‌های داده SQL Server ارائه شده است. این ابزار به کاربران امکان می‌دهد تا به‌طور گرافیکی با پایگاه داده تعامل داشته باشند، وظایف مختلفی مانند ایجاد، ویرایش و حذف جداول، نوشتن پرس‌وجو (Query)، مدیریت کاربران و مجوزها و همچنین بهینه‌سازی عملکرد پایگاه داده را انجام دهند.